بيمار گرامی / همراه عزيز : با سلام و آرزوی سلامتی شما

با مطالعه نوشتار حاضر ابتدا با ماهيت بيماری تان و سپس با نحوۀ مراقبت از خود آشنا می شويد.

مفاصل چه جاهایی هستند؟

که گاهی تعویض می شوند!

اتصال دو یا چند استخوان بدن را مفصل می نامند که بر اساس ساختمان کاری خود به بي حركت يا كم حركت تقسیم بندی می شوند. شایع ترین مشکل مفاصل، آرتروز است که ناشی از نابودی غضروف بین مفصلی ست. درد و محدودیت حرکتی، شایع ترین علائمی ست که بیمار را رنج می دهند و گاه چنان سرکش اند و مریض را ناتوان می کنند که راهی جز تعویض مفصل باقی نمی ماند. در استئو آرتريت (آرتروز)، آرتريت روماتوئيد و برخی شکستگی ها مثل شكستگي گردن استخوان فمور ممکن است کار به تعویض مفصل (آرتروپلاستی) کشیده شود. مفصل زانو، لگن و انگشتان بیش از بقیه ممکن است نیازمند تعویض شوند. اين يك عمل جراحي انتخابي و معمولا غير اورژانس است

مراقبت هاي بعد از عمل جراحي

پس ازعمل جراحی تا 24 ساعت ممکن است درد زیادی داشته باشيد. قدري تحمل كنيد. ضمناً پزشك براي شما مسكن دستور مي دهد كه توسط پرستاران بخش اجرا خواهد شد.

خارج شدن از تخت حتما با استفاده از وسایل کمکی مثل واکر یا چوب زیر بغل خواهد بود. در راه رفتن دقت نمایید که با زانوی خم راه نروید و پای خود را روی زمین نکشید. بالا و پایین رفتن از پله ها با کمک عصا 1- 5/1 ماه بعد از عمل بلامانع است.

روز بعد از عمل قادر خواهيد بود در تخت بنشينيد. توصيه مي شود در سمتی که جراحی انجام شده، ورزش هاي مچ پا و انگشتان انجام شود (حركت به سمت بالا، پا يين، چپ و راست). همچنین به طور مرتب عضلات ران و ساق پا را منقبض (سفت) و سپس آزاد (شل) كنيد. اين كار موجب افزايش گردش خون به پا و افزايش قدرت عضلات پا شده و در افزايش طول عمر پروتز به كار رفته در زانو موثر خواهد بود. بي حركتي باعث ضعف عضلات و لاغري پا و كاهش قدرت آن خواهد شد. روزانه زانوی عمل شده را خم و راست کنید. اگرچه درد دارید ولی هرچه بیشتر این کار را انجام دهید بهتر است.

با استفاده از وسايل فيزيوتراپي، ورزش زانو شروع مي شود و حداقل 3 هفته طول مي كشد تا زانوي عمل شده 90 درجه خم شود. ممکن است پس از ترخیص، انجام فیزیوتراپی در منزل يا در مراكز فيزيوتراپي طبق نظر پزشک معالج ادامه یابد. برنامه ورزشی مي بايست زیر نظر فیزیوتراپ انجام شود. پس از اتمام فیزیوتراپی 10 جلسه اول به پزشک خود مراجعه کنید. و حداقل 20 جلسه فیزیوتراپی نیاز است.

هنگام نشستن روی صندلی باید زانو بالاتر قرار گیرد و محدودیت تحمل وزن روی زانوی عمل شده توسط پزشک معین می شود.

در صورت درد از مسکن های تجویز شد استفاده کنید. آنتی بیوتیک های خود را به موقع مصرف کنید. آمپول ضد انعقاد را روزانه حداقل به مدت 3 هفته استفاده کنید.

شایع ترین عارضه ی پس از جراحی مفصل زانو، عفونت است و می تواند کارایی پروتز را کاهش دهد. لذا باید مراقب علائمی نظیر افزايش قرمزي، تورم در محل برش جراحي، خروج ترشحات چركي از زخم، بوي بد از زخم يا پانسمان، تب و افزايش درد باشید. مصرف به موقع آنتي بيوتيك ها و ساير دارو ها، رعايت اقدامات استریل هنگام تعويض پانسمان، تغذيه كافي و مناسب (پروتئين، ويتامين ها)، تحرك در حد مجاز، آرامش خاطر و عدم كشيدن سيگار نکات مهمی در پیشگیری از عفونت به شمار می آیند.

از آنجایی که پروتز شما از فلز ساخته شده است تقریبا در تمام موارد آژیر دستگاه های امنیتی فرودگاه به صدا در می آیند. بهتر است قبل از آن به ماموررین کنترل توضیح دهید که دارای زانوی مصنوعی هستید تا با فلزیاب دستی بررسی شوید.

تحـرک

ورزش های پس از جراحی (ورزش های ایزومتریک) را مرتب و در تخت خود هنگام استراحت انجام دهید تا جریان خون به عضلات افزایش یافته و از لخته شدن خون در پاها جلوگیری کنید.

وزن خود را روی پای عمل شده نیندازید (تا 7-10 روز پس از عمل) و در بستر، مرتب تغییر وضعیت بدهید. فعالیت خود را کم کم شروع کنید؛ آن هم طبق یک برنامه ورزشی منظم. موقع ایستادن مراقب باشید افت فشار خون پیدا نکنید. از وسایل کمک حركتي (واکر) به نحو مناسب استفاده کنید.

در روز هاي اول عمل جراحي نحوه بلند شدن از تخت و ایستادن بدون خم کردن فعال مفصل زانو را از فیزیوتراپیست خود یاد بگیرید. از نشستن در صندلی های خيلي كوتاه خود داری کنید. از آویزان کردن طولانی ساق پا پرهیز نمایید.

قبل از رفتن به منزل، محیط داخل منزل باید از نظر موانع فیزیکی بررسی و در صورت نياز اصلاح شود. راه رفتن را از میزان کم شروع كنيد سپس بنشینید و به تدریج راه رفتن را طولانی کنید. بهتر است در منزل از تخت هایی که حداقل 90 سانتی متر ارتفاع دارند استفاده کنید.

پزشک معالج به شما خواهد گفت تا چه حد مجازهستید وزن خود را روی پای عمل شده بیندازید مثلاً موقع آشپزي، شستشوي ظروف كنار دستشويي، براي شستشوي لباس از لباس شويي استفاده كنيد. موقع آماده كردن مواد غذاي (پاك كردن سبزي، برنج، خوارو بار و...) روی زمین ننشینید و حتما پشت میز و یا روی مبل بنشینید. تا زمانی که میزان تحرک و توانایی شما بهتر شود از اطرافیان کمک بگیرید.

2- 5/1 ماه بعد از عمل قادر به رانندگی کردن خواهید بود.

پس از جراحی 3-6 ماه طول می کشد تا فعالیت کامل مفصل از سر گرفته شود.که بستگی به سن و وضعیت سلامتی بیمار دارد.

براي بالا رفتن فقط از يك پله مثلاً در منزل تفاوت ارتفاع اتاق نشيمن با آشپزخانه و يا دستشويي موارد زير را انجام دهيد: وزن بدن خود را روی واكر منتقل و پای سالم خود را روی اولین پله بگذارد. روی پله اول وزن بدن خود را روی پای سالم منتقل کند. سپس پای صدمه دیده خود و واكر را به روی پله بعدی بگذارد.

برای پایین آمدن فقط از يك پله، موارد زیر را انجام دهيد: پای سالم را همراه با واكر به ثابت قرار دهيد. وزن بدن خود را به حالت تعادل روی پای سالم نگه داريد. پای آسیب دیده را همراه با واكر روی پله به طرف پایین قرار دهيد. وزن بدن خود را روی پای سالم و واكر منتقل کرده و سپس پای سالم را به سمت پله پایین حرکت دهيد.

رژیم غذایی

با استفاده از رژیم غذایی سرشار از الیاف (سبزیجات تازه و میوه جات) از یبوست پیشگیری کنید. همچنین از رژيم غذايي با پروتئين كافي (گوشت، لبنيات، حبوبات) استفاده كنيد. مایعات به حد کافی بنوشید ( 10 - 8 لیوان در شبانه روز).

در صورت داشتن دیابت رژیم دیابتی جهت جلوگیری از عفونت لازم است.

چنانچه افزایش وزن دارید طبق نظر پزشک آنرا کم کنید و مراقب باشید اضافه وزن پیدا نکنید.استحمام 4-5 روز بعد از عمل بلامانع است. در صورتی که تمایل به زودتر حمام رفتن دارید، مي توانيد يك مشمع ضد آب از داروخانه تهيه و روي زخم بكشيد. در حمام روي صندلي بنشينيد. مراقب ليز خوردن در حمام باشيد و حتما از يك نفر از اعضاي خانواده كمك بگیرید.

از توالت فرنگي نوع بلند آن استفاده كنيد. از كفش هاي بدون بند استفاده كنيد تا مجبور به خم شدن نشويد.

مراقبت از زخم

محل برش جراحی را خشک و تمیز نگه دارید و از زخم مراقبت کنید. در مورد نحوه تعويض پانسمان و دفعات آن طبق نظر پزشك خود عمل كنيد. در صورت خروج ترشح مي بايست پانسمان آن را با روش استريل مرتب تعويض کنید. 14 - 10 روز بعد از عمل جراحی بخیه ها کشیده می شود (در صورت داشتن بخیه غیرقابل جذب). پانسمان محل بخیه های خود را هر 3 روز یکبار تعویض نمایید.

علائم خطر:

در صورت تورم ناگهانی ساق پس از 5-7 روز از عمل و حتی بروز تنگی نفس خفیف بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید زیرا امکان آمبولی وجود دارد. هم چنین در صورت تورمم غیرمعمول، قرمزی و یا ترشح محل عمل، تب و لرز نیز به پزشک خود یا نزدیک ترین اورژانس محل سکونت خود مراجعه کنید.